NOWY SYSTEM ROZLICZANIA PROSUMENTÓW

  11/01/2022

Tempo powstawania nowych instalacji OZE w Polsce, w szczególności instalacji prosumenckich, było w ostatnich latach bardzo dynamiczne, dzięki wdrożonym dedykowanym programom wsparcia oraz spadającym cenom technologii. W ciągu pięciu lat moc instalacji OZE w Polsce wzrosła blisko dwukrotnie. Na koniec września 2021 r. wynosiła ona ponad 15 200 MW. Najbardziej dynamicznie rozwijającą się technologią OZE jest fotowoltaika.
Od grudnia 2015 r. do września 2021 r. moc zainstalowanej fotowoltaiki wzrosła blisko 60-krotnie, ze 108 MW do 6 304,2 MW.

Polacy coraz chętniej inwestują we własne mikroźródła OZE, aby wykorzystywać wytworzoną energię na własne potrzeby i jednocześnie oddolnie budują zeroemisyjny system energetyczny. Takich osób w Polsce jest dziś ponad 700 tys. wobec zaledwie 4 tys. na koniec 2015 r.

Programy wspierające fotowoltaikę w Polsce:

  •  Program „Mój Prąd”
  • Program „ Czyste Powietrze”
  • Program „ Agroenergia”
  • Aukcje OZE
  • Fundusze Europejskie

W październiku Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii, która zmienia system rozliczeń dla prosumentów – z opustowego na sprzedażowy (inaczej net-billing).
Nowe zasady mogą być mniej korzystne dla osób inwestujących we własne źródła energii. Zdaniem niektórych ekspertów czas zwrotu z inwestycji wydłuży się dwukrotnie.
(źródło: https://www.gazetaprawna.pl/firma-i-prawo/artykuly/8283120,system-opustowy-prosument-net-billing.html )

Ustawa jest zgodna z intencją rządu, który przekonuje, że sieć elektroenergetyczna ma ograniczoną elastyczność. Prosumenci, którzy złożą wniosek o przyłączenie do 31 marca 2022 r., jeśli zostaną pozytywnie zweryfikowani pod względem formalnym, będą przyłączeni na starych zasadach i staną się prosumentami na warunkach opustu. Od 1 kwietnia wnioski będą już zgłaszane w nowym reżimie prawnym – net billingu. Ci, którzy zdążą wejść do systemu opustowego, będą mogli rozliczać się w nim przez 15 lat.

Podstawowa charakterystyka systemu rozliczeń obowiązującego do dnia 31 marca 2022 r.

Prosument:

  •  korzysta z systemu opustów 1:0,7 / 1:0,8 – rozliczenie ilościowe wyprodukowanej energii;
  • nie ponosi kosztów opłaty dystrybucyjnej zmiennej;
  • korzysta z rozliczeń w systemie opustów przez 15 lat;
  • może rozliczać nadwyżkę energii przez 12 miesięcy;
  • może dobrowolnie podjąć decyzję o przejściu ma rozliczenie w systemie net-billingu.

Na czym polega system opustów

System rozliczeń prosumentów z wykorzystaniem mechanizmu opustów opiera się na bezgotówkowym rozliczeniu nadwyżek energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji PV i wprowadzonej do sieci elektroenergetycznej oraz energii pobranej przez prosumenta (art. 4 ust. 1 ustawy o OZE). Rozliczenie energii zależne jest od mocy instalacji i odbywa się w proporcji:

  • 1:0,8 w przypadku mikroinstalacji prosumenta nie większej niż 10 kWp,
  • 1:0,7 w przypadku mikroinstalacji prosumenta większej niż 10 kWp.

Prosumenci, którzy do dnia 31 marca 2022 r. złożą wniosek do Operatora Sieci Dystrybucyjnej (OSD) o przyłączenie mikroinstalacji do sieci, pozostaną w systemie rozliczeń opartym na mechanizmie opustów.

Podstawowa charakterystyka systemu rozliczeń od dnia 1 kwietnia 2022 r.

Prosument będzie:

  • rozliczany w systemie net-billingu – rozliczanie wartościowe nadwyżek energii;
  • ponosił koszty opłaty dystrybucyjnej zmiennej;
  • korzystał z rozliczeń w systemie net-bilingu przez 15 lat;
  • mógł rozliczać wartość nadwyżki wyprodukowanej energii przez 12 miesięcy;
  • zwolniony z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego PIT, akcyzy i VAT.

Jak będzie funkcjonował system net-billingu

System net-billingu zakłada odrębne rozliczenie wartości (nie ilości) energii elektrycznej prowadzonej do sieci elektroenergetycznej i energii elektrycznej pobranej z sieci elektroenergetycznej, w oparciu o wartość energii ustaloną wg ceny giełdowej – ceny z Rynku Dnia Następnego (RDN).

Etapy wprowadzania w Polsce systemu net-billingu

Żródło: Nowe zasady rozliczeń prosumentów, Ministerstwo Klimatu i Środowiska, grudzień 2021

01.04.2022 – 30.06.2022 Przejściowy system opustów

  •  System opustów będzie stosowany do rozliczeń prosumentów, wchodzących na rynek od dnia 1 kwietnia 2022 r. w okresie przejściowym od 1 kwietnia do 30 czerwca 2022 r.
  • Na koniec 3-miesięcznego okresu przejściowego, nadwyżki energii zostaną rozliczone po średniej cenie miesięcznej z czerwca 2022 roku, a prosumenci automatycznie przejdą do systemu net-billingu.

01.07.2022 – 30.06.2024 Net-billing w oparciu o ceny miesięczne

  • W okresie od 1 lipca 2022 r. do 30 czerwca 2024 r. nadwyżki energii będą rozliczane wg średniej ceny rynkowej energii elektrycznej z poprzedniego miesiąca kalendarzowego.
  • Wprowadzenie okresu dostosowawczego wynika z konieczności przygotowania narzędzi i systemów do rozliczenia wartościowego energii wg ceny godzinowej oraz wymagań Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE), które zacznie funkcjonować od dnia 1 lipca 2024 r.

01.07.2024 Net-billing w oparciu o ceny godzinowe

  • Od 1 lipca 2024 r. net-billing będzie oparty na rozliczeniu wartości nadwyżek energii elektrycznej wyprodukowanej przez prosumentów z zastosowaniem taryf dynamicznych wg cen godzinowych oraz odrębnym rozliczaniu energii wprowadzonej do sieci i pobranej z sieci elektroenergetycznej.
  • Wartość energii wprowadzonej do sieci będzie ustalana wg ceny giełdowej godzinowej na rynkach dnia następnego. Cenę będzie wyznaczał operator rynku informacji energii (Polskie Sieci Elektroenergetyczne), który realizuje to zadanie już obecnie na podstawie ustawy.
  • Wartość energii pobieranej z sieci będzie zgodna z taryfą sprzedawcy.

Co to jest rynkowa cena energii? Ile wynosi? Kto ją wylicza?

Rynkowa cena energii elektrycznej ustalana jest dla każdej godziny przez Towarową Giełdę Energii oraz wyznaczonych operatorów rynku energii elektrycznej w ramach jednolitego łączenia rynków dnia następnego. Podmiotem odpowiedzialnym za obliczanie wartości cen energii elektrycznej i ich publikację, jest operator informacji rynku energii, tj. Polskie Sieci Elektroenergetyczne. Rynkowa cena energii będzie publikowana w dniu poprzedzającym dzień rozliczeń na stronie internetowej operatora informacji rynku energii. Bieżące informacje o rynkowej cenie energii elektrycznej są dostępne na stronie PSE.
(źródło: https://www.gov.pl/web/klimat/sejm-przyjal-nowelizacje-ustawy-o-odnawialnych-zrodlach- energiiwprowadzajaca-zmiany-do-systemu-rozliczen-prosumentow)

Branża fotowoltaiczna w Polsce wymienia następujące wady/zagrożenia wynikające z wprowadzenia nowego systemu rozliczania prosumentów:

  • Problem z obliczeniem czasu zwrotu z inwestycji wynikający z nowej kontrowersyjnej ceny sprzedawanej i kupowanej energii. Według zaproponowanych zasad (tzw. net–billingu), nowi prosumenci nadmiar energii sprzedawaliby do sieci po cenach hurtowych, zaś brakującą energię kupowali już po cenach detalicznych Co istotne, hurtowa cena zakupu prądu z instalacji PV byłaby zmienna (po roku 2024 – ustalana co godzinę), czyli w długim okresie praktycznie nieprzewidywalna.
  • W związku z mniej atrakcyjnym rozwiązaniem zagrożona może być przyszłość branżowych przedsiębiorstw, a co za tym idzie zatrudnionych tam pracowników.
  • Spadek atrakcyjności systemu może wpłynąć negatywnie na zmniejszenie emisji CO2. W Polsce w ciągu roku instalacje fotowoltaiczne przyczyniły się do redukcji emisji CO2 o 2 858 077 ton.
    (źródło: https://www.are.waw.pl/badania-statystyczne/wynikowe-informacje-statystyczne#2021-rok/).
    —–

 

Opracowanie: Łukasz Goździak, Jarosław Klim